4.Sınıf Doğal Sayılarda Bölme İşlemi Konu Anlatımı

Sevgili Öğrenciler bugün ki dersimizde Doğal Sayılarda Bölme İşlemi konusunu öğreneceğiz.

Bölme işlemi; bir değerin eşit parçalara ayrılması işleminde kullanılan yöntemdir. Bölme işlemi ” ÷ ” , ” : ” veya ” / ” sembolleriyle gösterilir.

Bir bölme işleminde bölünen sayı bölen sayıya bölünerek, bölüm ve kalan bulunur.

Bölünen = Bölen x Bölüm + Kalan şeklinde ifade edilir.

Örnek 1

Yukarıda verilen bölme işlemini yapalım.

Çözüm 1

Bölme işlemine, bölünen sayının solundaki ilk sayıdan başlanır.

1’in içinde 9 yoktur. Böyle bir durumda 12’nin içinde 9 aranır. 12’nin içinde 9, 1 kez vardır. 9’u 12’nin altına yazarak çıkarma işlemini yaparız. Fark 3’tür.

3’ün içinde 9 yoktur. Böyle bir durumda 6’yı 3’ün yanına yazarız. 36’nın içinde 9, 4 kez vardır. 36’yı 36’nın altına yazar ve çıkarma işlemini yaparız. Kalan “0” olduğundan bölme işlemimiz kalansızdır.

 

Örnek 2

Aşağıda verilen bölme işlemini yapalım.

542 ÷3 = ?

Çözüm 2

5’in içinde 3, 1 kere vardır. 3 5 sayısının altına yazılır ve çıkarma işlemi yapılır. Daha sonra 2’nin içinde 3 yoktur. O zaman 0 sayısı 2’nin yanına alınır. 20’nin içinde 3 6 kere vardır. 18 sayısı 20’den çıkarılır. 2’nin içinde 3 yoktur. O nedenle 4 sayısı 2’nin yanına alınır. 24’ün içinde 3 8 kere vardır. 24’den 24 çıkarıldığında 0 bulunur. Bu işlemin sonunda bölüm 168 çıkacaktır.

 

*Kalansız bir bölme işleminde verilmeyen bölen bulunurken bölünen sayı bölüme bölünür, verilmeyen bölünen bulunurken bölen ile bölüm çarpılır.

 

Örnek 3

Aşağıda verilen bölme işleminde verilmeyen böleni bulalım.

Çözüm 3

Kalansız bölme işleminde verilmeyen böleni bulmak için bölünen sayı, bölüme bölünür. O zaman 768 sayısını 64’e böldüğümüzde verilmeyen bölümü bulabiliriz.

768 sayısı 64’e bölündüğü zaman sonuç 12 çıkacaktır. O halde verilmeyen bölüm 12’dir.

10, 100 ve 1000 ile Kısa Yoldan Bölme

Bir bölme işleminde bölen sayı 10, 100, 1000 sayılarından biriyse bölme işlemi oldukça kolay olacaktır.

Örnek 4

Bir ilköğretim okulunun öğrencileri topladıkları 980 tane kitabı belirledikleri 10 tane kardeş okula gönderiyorlar. Her okula kaç kitap gönderildiğini bulalım.

Çözüm 4

Toplam kitap sayısını okul sayısına böleriz.

10, 100, 1000 sayılarına bölmenin kısa yolu, bölen sayıda bulunan sıfır kadar bölünen sayıdan sıfır silmektir.

 

*Son üç basamağında sıfır bulunan sayıları kısa yoldan 10’a bölmek için bölünen sayıdan bir sıfır; 100’e bölmek için iki sıfır; 1000’e bölmek için üç sıfır silinir.

 

Örnek 5

Aşağıda verilen bölme işlemlerini yapalım.

1) 48 000 ÷ 1000 4) 1400 ÷ 100
2) 1600 ÷ 10 5) 5000 ÷ 100
3) 1860 ÷ 10 6) 400 ÷ 100

Çözüm 5

Bölümün Tahmini ve Basamak Sayısı

Bölme işleminin tahmini de çarpma işlemine benzemektedir. Bölme işlemi için bölünen ve bölen sayılarını en yakın onluğa yuvarlar ve kısa yoldan bölme işlemi yapabiliriz.

 

Örnek 6

369 ÷ 9 işleminde bölümü tahmin edelim.

Çözüm 6
Yukarıda açıkladığımız gibi bölünen ve bölen sayıları en yakın onluğa yuvarlarız.

369 sayısını en yakın onluğa yuvarlayalım. 369 → 370 olacaktır.
9 rakamını da en yakın onluğa yuvarlayalım. 9 → 10 olacaktır. Şimdi de bu iki sayıyı bölelim.
Tahminimiz → 370 ÷ 10 = 37 olacaktır.
Gerçek işlem sonucu→ 369 ÷ 9 = 41
41– 37 = 4
Tahminimizle işlem sonucumuzu karşılaştırdığımızda 4 sayılık bir fark olduğunu görürüz.

Bölümün Basamak Sayısını Bulma

Bölünen sayının en büyük basamağındaki rakamın sayı değeri bölenden büyük veya eşit olursa bölümün basamak sayısı, bölünenin basamak sayısı kadardır.

Bölünen sayının en büyük basamağındaki rakamın sayı değeri, bölenden küçük olursa bölümün basamak sayısı bölünenin basamak sayısından 1 azdır.

 

Örnek 7

Çözüm 7

Yukarıdaki örnekte görüldüğü gibi bölümün basamak değerini bulmak için tek yapmamız gereken şey, bölünen sayının en büyük basamak değerinde ki sayı ile bölen sayıyı karşılaştırmaktır.

İlk örnekte bölünen sayının en büyük basamak değerinde 9 sayısı vardır. Bölen sayı ise 3’tür. 9>3 olduğu için, bölümün basamak değeri bölünen kadardır. Yani 2 basamaklıdır.

İkinci örnekte bölünen sayının en büyük basamak değerinde 6 sayısı vardır. Bölen sayı ise 6’dır. 6=6 olduğu için, bölümün basamak değeri bölünen kadardır. Yani 3 basamaklıdır.

Üçüncü örnekte bölünen sayının en büyük basamak değerinde 4 sayısı vardır. Bölen sayı ise 7’dir. 4

Evet arkadaşlar bugünlük öğreneceklerimiz bu kadar. İlerleyen derslerde görüşmek dileğiyle…

One thought on “4.Sınıf Doğal Sayılarda Bölme İşlemi Konu Anlatımı”

  • ece says:

    hem iyi hem kötü := ()